Warszawscy adwokaci na granicy Brześć-Terespol pomagali pro bono osobom obiegającym się o status uchodźcy
W piątek 17 marca br. grupa 14 adwokatów z Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie na polsko-białoruskim przejściu granicznym Brześć-Terespol udzielała pro bono pomocy czeczeńskim rodzinom ubiegającym się o ochronę międzynarodową.) w Polsce.
Akcja pomocy prawnej udzielanej na granicy realizowana była przez Okręgową Radę Adwokacką w Warszawie wspólnie z Helsińską Fundacją Praw Człowieka i Stowarzyszeniem Interwencji Prawnej, które od lat monitorują sytuację na przejściach granicznych, w tym na kolejowym przejściu granicznym w Terespolu. Inicjatywę tę wsparło także Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, białoruska organizacja Human Constanta, która pomogła adwokatom w dotarciu do najbardziej potrzebujących czeczeńskich rodzin. Były to rodziny, które w obawie o swoje życie i zdrowie od miesięcy próbują wjechać do Polski, więc kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt razy, pokonują trasę do przejścia granicznego Brześć-Terespol. Były wśród nich osoby, które doświadczyły tortur, przemocy, wielokrotnych zatrzymań i przesłuchiwań.
Z monitoringów przeprowadzonych przez organizacje pozarządowe* wynika, że polskie władze rutynowo odmawiają uchodźcom stawiającym się na białorusko-polskiej granicy prawa do ubiegania się o azyl. Funkcjonariusze Straży Granicznej przeprowadzają rozmowy trwające 2-10 minut, po czym większości osób arbitralnie odmawiają rozpoczęcia procedury azylowej. Sytuacja ta nasiliła się w drugiej połowie 2015 roku i systematycznie pogarszała przez cały rok 2016. Wiele osób, które deklarują zagrożenie życia i chęć ubiegania się o ochronę, nie są dopuszczane przez funkcjonariuszy Straży Granicznej do postępowania azylowego. Obecność adwokatów na przejściu granicznym w Terespolu potwierdziła te informacje. Adwokaci w odpowiedzi na decyzje Straży Granicznej o odmowie wjazdu zapowiadają, że będą składać odwołania od tych decyzji.
Obecność adwokatów w dniu 17 marca 2017 r. na przejściu granicznym miała na celu zaakcentowanie wagi, jaką organy władzy publicznej winny przykładać do respektowania zobowiązań Polski wynikających z przystąpienia do Konwencji dotyczącej statusu uchodźców oraz obowiązujących procedur udzielania uchodźcom ochrony wynikających z prawa Unii Europejskiej. – Raporty organizacji pozarządowych wykazują, że funkcjonariusze na tym przejściu bardzo często „nie słyszą” deklarowanej przez cudzoziemców woli ubiegania się o ochronę międzynarodową. Świadczyć to może o niewłaściwym wykonywaniu obowiązków przez Straż Graniczną. Strażnicy graniczni kwestionują powody, o których mówią cudzoziemcy, dokonując tym samym wstępnej oceny przyczyn, dla których cudzoziemcy opuszczają swój kraj – komentuje adw. Mikołaj Pietrzak, Dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie. W świetle prawa Straż Graniczna uprawniona jest tylko do przyjęcia wniosku od osoby deklarującej wolę ubiegania się o ochronę międzynarodową. O tym, czy cudzoziemiec dostanie ochronę, decyduje Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców. – Takie zachowanie Straży Granicznej musi budzić wątpliwości w świetle prawa cudzoziemców do ubiegania się o ochronę międzynarodową – ostrzega adw. Mikołaj Pietrzak.
Adwokatka Sylwia Gregorczyk-Abram, koordynatorka akcji, uważa, że najważniejszym rezultatem akcji jest uświadomienie SG, że nadużywa odmów wjazdu. Dotychczas starający się o wjazd do Polski Czeczeńcy byli po kilkuminutowych zaledwie rozmowach odprawiani z kwitkiem i kierowani z powrotem na Białoruś. W przypadku wielu z nich do takiej sytuacji doszło nawet kilkadziesiąt razy. – Teraz jednak jest inaczej. Mamy już podstawę do drogi odwoławczej i skorzystamy z niej – zapowiada Sylwia Gregorczyk-Abram. Nie wyklucza, że spór może się rozstrzygnąć dopiero w sądzie administracyjnym.
Zdjęcie: Helińska Fundacja Prawa Człowieka
Akcja spotkała się dużym zainteresowaniem ogólnopolskich mediów. Poniżej tylko kilka linków do materiałów na ten temat:
http://www.tvn24.pl/polska-i-swiat,33,m/bezprawie-na-granicy,724598.html#autoplay
* Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Na granicy. Raport z monitoringu dostępu do postępowania o udzielenie ochrony międzynarodowej na przejściach granicznych w Terespolu, Medyce i na lotnisku Warszawa Okęcie, dostępne na: http://interwencjaprawna.pl/docs/ARE-216-na-granicy.pdf;
Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Droga donikąd. Relacja z wizyty monitoringowej na białorusko-polskim przejściu granicznym Brześć-Terespol, dostępna na: http://www.hfhr.pl/droga-donikad-relacja-z-przejscia-granicznego-brzesc-terespol/