Informator Izby Adwokackiej w Warszawie

19 września br. z inicjatywy Dziekana Izby Adwokackiej w Paryżu adw. Frederic Sicard oraz francuskiej delegacji w Radzie Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE) odbyła się w Paryżu debata na temat kryzysu praworządności w Polsce. Była częścią szerszego cyklu tzw Wielkich Debat Obywatelskich. Koordynatorem i współorganizatorem debaty była adw. Dominika Stępińska-Duch, która w latach 2014-2016 była reprezentantem polskich adwokatów i radców prawnych w CCBE oraz zastępcą przewodniczącego Komisji Access to Justice.

W panelu, oprócz Dziekana Izby Adwokackiej w Paryżu, wzięli udział polscy prawnicy, wśród nich Jerzy Stępień – były Prezes Trybunału Konstytucyjnego, prof. Krystian Markiewicz – prezes Iustitia Polska – „Polish Judges” Stowarzyszenia Sędziów „Iustitia” oraz adw. Mikolaj Pietrzak – Dziekan ORA w Warszawie. Wydarzenie spotkało się z dużym zainteresowaniem mediów francuskich oraz środowisk prawniczych Paryża.

W debacie prof. Krystian Markiewicz podkreślił, iż obecnie w Polsce zakwestionowane są zasady demokratycznego państwa prawnego. – Od prawie dwóch lat obserwujemy atak władzy wykonawczej i legislacyjnej na niezależność sądów i trójpodział władzy – mówił prof. Krystian Markiewicz.

Polscy prelegenci podkreślali, że na szczęcie problem praworządności w Polsce nie jest obojętny dla środowisk prawniczych w Europie. – Wydarzenia w Polsce nie odbywają się w próżni, ich wydźwięk jest słyszalny w całej Europie, ponadto rezonują one wspólnie z wydarzeniami w innych krajach Europy, podważającymi zasady, na których zbudowane są europejskie konstytucyjne liberalne demokracje. Dlatego tak ważna jest wspólna refleksja europejskich środowisk prawniczych nad diagnozą i następnie leczeniem – zauważył w swoim przemówieniu – adw. Mikołaj Pietrzak – Dziekan ORA w Warszawie.

W dyskusji odwoływano się do wspólnych wartości , na jakich opierają się europejskie demokracje, a które – zdaniem prelegentów – są obecnie w Polsce kwestionowane. – Polska demokracja, podobnie jak demokracja francuska, niemiecka czy brytyjska jest oparta o wspólne europejskie ideały o których pięknie pisali ojcowie zjednoczonej Europy: Robert Schuman, Jean Monnet, Alcide de Gasperi, czy Winston Churchill. Wśród tych ideałów podstawowe znaczenie z mojej perspektywy – adwokata wykonującego zawód – posiadają prawa i wolności człowieka. Nie da się jednak kwestionować naruszeń praw człowieka dokonywanych przez władzę publiczną bez niezależnych sądów i niezawisłych sędziów. Naruszenie gwarancji niezależności sądów i niezawisłości sędziów czyni z praw człowieka jedynie pustą deklarację – kontynuował w swoim wystąpieniu adw. Mikołaj Pietrzak – Dziekan ORA w Warszawie.

Zwracano także uwagę, że rząd polski i parlament podjęły szereg działań mających ograniczyć niezależność sadów. W pierwszej kolejności – w wyniku kilku niekonstytucyjnych ustaw i uchwał przyjętych przez parlament – sparaliżowany a następnie przejęty został Trybunał Konstytucyjny, mający stanowić systemową zaporę przed niekonstytucyjnymi ustawami. Trybunał – po jego obsadzeniu sędziami wybranymi niezgodnie z konstytucją – obecnie legitymizuje swoimi orzeczeniami wszelkie, nawet jawnie niekonstytucyjne posunięcia władzy.

– Minister Sprawiedliwości uzyskał decydujący wpływ na obsadę stanowisk prezesów sądów. Stało się to w drodze niekonstytucyjnej ustawy, której politycznie sparaliżowany Trybunał Konstytucyjny nie był zdolny zakwestionować – akcentował w dyskusji sędzia Krystian Markiewicz.

Podkreślano także, iż dzięki tej ustawie Minister Sprawiedliwości może pośrednio wpłynąć na to, który sędzia będzie decydował np. o zastosowaniu tymczasowego aresztu względem niewygodnego mu polityka lub dziennikarza. Zdaniem prelegentów jedynie z uwagi na konflikt w kręgach władzy i masowe protesty społeczne w ostatniej chwili wstrzymany został kolejny akt niekonstytucyjnego ataku na sądy tj. przejecie Sądu Najwyższego poprzez przeniesienie wszystkich sędziów w stan spoczynku oraz Krajowej Rady Sądownictwa poprzez wprowadzenie do rady większości członków o charakterze stricte politycznym, co skutkowałoby przyznaniem politykom decydującego wpływu na kto zostanie sędzią, a kto nie, który sędzia awansuje, a który nie.

Zapytana o potrzebę takich debat jej polska koordynatorka adw. Dominika Stępińska-Duch podkreśliła, iż musimy systematycznie komunikować Europie i światu problem z praworządnością w Polsce. – Jako adwokaci mamy nawet większy moralny obowiązek i prawo w tym zakresie niż politycy. Nikt nas nie może z tego obowiązku i prawa zwolnić. Dlatego to właśnie robimy. – podkreślała adw. Dominika Stępińska – Duch.

Debatę poprzedził godzinny briefing prasowy, na którym francuscy dziennikarze zadawali pytania polskim gościom na temat niezależności sądów w Polsce oraz aktualnej sytuacji w Trybunale Konstytucyjnym.

Po debacie Dziekan ORA w Warszawie adw. Mikołaj Pietrzak wręczył Dziekanowi Izby Adwokackiej w Paryżu w imieniu Prezesa Naczelna Rada Adwokacka adw. Jacka Treli odznakę „Adwokatura zasłużonym”. W trakcie wręczenia Dziekan ORA w Warszawie przywołał jeden z pięknych okresów współpracy między samorządami, tj. w czasie stanu wojennego w Polsce. W latach 1981-1983 Paryska Rada Adwokacka, podobnie jak i duża rzesza społeczeństwa francuskiego, wspierała polską opozycję demokratyczną. Paryska Rada Adwokacka wsparła adwokatów polskich, w szczególności skupionych w warszawskiej Izbie Adwokackiej, protestując przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce. Te gesty adwokatura warszawska pamięta, szczególne dzisiaj.